Mikołaj Kopernik kojarzy się głównie z Toruniem, miastem swojego urodzenia, ale niewielu wie, że jego życie mocno splata się z historią Warmii i Mazur. Właśnie tutaj, w sercu regionu, w Olsztynie, Kopernik nie tylko prowadził badania naukowe, ale także był administratorem i… obrońcą miasta. Dziś stolica Warmii i Mazur z dumą pielęgnuje pamięć o wielkim astronomie. Gdzie szukać śladów jego obecności w Olsztynie?
Kopernik a Olsztyn – co polski astronom robił w stolicy Warmii i Mazur?
Pobyt Mikołaja Kopernika w Olsztynie to okres wyjątkowy w jego życiu. Choć znamy go głównie jako twórcę heliocentrycznej teorii, tutaj sprawdził się jako praktyczny gospodarz i administrator dóbr. Jego kadencja administratorska przypadła na czasy trudne – był to okres niepokojów, konfliktów i zagrożenia ze strony zakonu krzyżackiego.
Mikołaj Kopernik jako mieszkaniec zamku olsztyńskiego
W 1516 roku Kopernik został administratorem dóbr warmińskiej kapituły katedralnej, a pod jego zarząd trafił Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie. To właśnie tutaj, w murach gotyckiej twierdzy, mieściła się jego pracownia kopernikańska, w której obok ksiąg z zakresu astronomii, medycyny czy prawa, znajdowały się także instrumenty badawcze. Kopernik był nie tylko astronomem – znany był również jako kanonik, ale także lekarz kapitulny. Posiadał brewiarz praktyki medycznej, inkunabuł „Kanony o stanach gorączkowych” oraz inkunabuł medyczny, które wykorzystywał w swojej codziennej pracy.
Rola Kopernika jako administratora dóbr warmińskiej kapituły katedralnej
Kopernik jako administrator dóbr dbał o rozwój regionu. Choć znany jest głównie jako autor dzieła „O obrotach sfer niebieskich” (De revolutionibus orbium coelestium), to ma on na swoim koncie również inne pisma, dotyczące nieco bardziej przyziemnych spraw. To właśnie Kopernik stworzył dokument „Lokacje łanów opuszczonych”, dzięki któremu ponownie zasiedlano opustoszałe wsie Warmii. Zajmował się również reformą finansów – opracował traktat monetarny znany też jako „Traktat o monetach”, który był próbą uporządkowania systemu pieniężnego w dobie kryzysu. Jak widać uczony nie tylko chodził z głową w chmurach, lecz także twardo stąpał po ziemi.
Obrona Olsztyna przed krzyżackim atakiem
Niestety Kopernikowi nie dane było cieszyć się spokojem przez cały swój pobyt w Olsztynie. Najbardziej dramatycznym okresem były lata 1520-21, kiedy to trwała wojna z zakonem krzyżackim. Kopernik uczestniczył w negocjacjach z wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego, Albrechtem Hohenzollernem, które jednak nie przyniosły oczekiwanego skutku.
Więcej o skutecznej obronie olsztyńskiego zamku dowiesz się z filmu
https://www.facebook.com/share/v/16WgKiVpsq/
Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie
Obecnie w Zamku Kapituły Warmińskiej w Olsztynie mieści się Muzeum Warmii i Mazur. Jednak przez lata pełnił on inne funkcje, w tym obronne, ale przede wszystkim był siedzibą administratora warmińskiej kapituły. Jego najsłynniejszym mieszkańcem był Mikołaj Kopernik.
Historia zamku i jego związek z Kopernikiem
W XIV wieku warmińska kapituła katedralna rozpoczęła budowę zamku na wzgórzu w zakolu rzeki Łyna. Oprócz mieszkania administratora i jego kancelarii mieściły się tam również kaplica św. Anny czy refektarz. Wokół zamku wznosiły się mury obronne. Kiedy do zamku wprowadził się Mikołaj Kopernik, zajął jego północno-wschodnie skrzydło. W murach zamku spisał nie tylko traktat o monetach, ale również prowadził obserwacje nocnego nieba. Polski astronom opuścił zamek w 1521 roku, jednak wracał jeszcze do niego w kolejnych latach jako wizytator. Co więcej Kopernik odwiedził olsztyński zamek również pośmiertnie. W 2010 roku przez kilka dni przebywał tu sarkofag z jego szczątkami, zanim został uroczyście pochowany z bazylice katedralnej we Fromborku.
Tablica astronomiczna Kopernika
Na zamkowym krużganku Mikołaj Kopernik sporządził tablicę astronomiczną. Umożliwiała mu ona śledzenie, kiedy nastąpi równonoc wiosenna i jesienna. Tablica doświadczalna została zachowana do dziś. Może ją podziwiać każdy, kto odwiedzi Muzeum Warmii i Mazur, znajdujące się obecnie w murach zamku. To jedyny zachowany instrument astronomiczny Kopernika, który polski uczony wykonał własnoręcznie.
500-lecie przybycia Mikołaja Kopernika do Olsztyna
W 2016 roku obchodzono w Olsztynie 500-lecie przybycia Kopernika do miasta. To wydarzenie upamiętniono licznymi wystawami, koncertami i konferencjami naukowymi. Olsztyn wówczas jeszcze mocniej podkreślił swoją więź z Kopernikiem, przypominając, że astronom był nie tylko twórcą teorii heliocentrycznej, ale i ważnym uczestnikiem życia codziennego Warmii.
Atrakcje turystyczne związane z Kopernikiem w Olsztynie
Dziś ślady Kopernika w Olsztynie są magnesem dla turystów. Jeśli więc interesuje Cię Olsztyn atrakcje, sprawdź, gdzie znajdziesz miejsca związane z polskim astronomem.
Muzeum Warmii i Mazur i wystawa kopernikowska
Olsztyński zamek to miejsce, w którym swoją siedzibę Muzeum Warmii i Mazur, w którym można podziwiać wystawę kopernikowską. Znajduje się ona na krużganku i w sali zajmowanej niegdyś przez Kopernika. Na ścianie krużganka zawieszona została tablica astronomiczna, najprawdopodobniej wykonana przez samego Mikołaja Kopernika.
Muzeum Mikołaja Kopernika w całości poświęcone polskiemu astronomowi znajduje się we Fromborku.
Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne
Kolejną atrakcją jest olsztyńskie planetarium i obserwatorium astronomiczne. To miejsce, gdzie nauka łączy się z rozrywką, a dzieci i dorośli mogą zgłębiać tajniki astronomii. Wystawy, seanse i warsztaty to prawdziwa gratka dla miłośników kosmosu w każdym wieku. To również atrakcja dla dzieci w Olsztynie, która może sprawić, że astronomia stanie się prawdziwą pasją Twojej pociechy.
„Ławeczka Kopernika” i inne pomniki
Spacerując po Olsztynie, można natrafić na liczne ślady autora “De revolutionibus…”. Najbardziej znana jest „Ławeczka Kopernika” na Starym Mieście. Turyści chętnie na niej przysiadają, by zrobić sobie zdjęcie ze słynnym astronomem. Poza nią w mieście znajduje się jeszcze popiersie Mikołaja Kopernika, umiejscowione przy alei Chateauroux. Pomnik ten liczy sobie ponad 100 lat. Został odsłonięty z okazji 400. rocznicy przybycia Kopernika do miasta.
Szlak Kopernikowski na Warmii i Mazurach
Szlak Kopernikowski to trasa turystyczna wiodąca przez Warmię i Mazury, która łączy punkty związane z życiem i działalnością uczonego. Prowadzi przez m.in. Olsztyn, Lidzbark Warmiński i Frombork. Turyści mogą wybrać wersję pieszą, rowerową lub drogową, w zależności od upodobań i możliwości. Dobry hotel w Olsztynie będzie świetną bazą wypadową na tego typu wycieczkę.
Historia Olsztyna i dzieje Kopernika przecięły się w XVI wieku, pozostawiając do dnia dzisiejszego ślady w stolicy Warmii i Mazur. Choć astronom przebywał tu tylko kilka lat, dał się poznać jako dobry zarządca i obrońca Olsztyna. Warto odwiedzić atrakcje turystyczne związane z Mikołajem Kopernikiem, takie jak zamek w Olsztynie czy planetarium, a także spróbować, jak smakuje gruit kopernikowski warzony w lokalnym browarze.
